AKMESCİT / SİMFEROPOL (QHA) – 20 yıldan fazla bir süredir Kırım Tatar dili, Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçiş sürecini yaşıyor. 1992 yılında Kırım Tatar toplumunda Latin alfabesi kabul edilmiş, 1997 yılında ise bu alfabe Kırım Özerk Cumhuriyeti Verhovna Radası tarafından onaylanmıştı. Fakat şimdiye kadar Kırım Tatar yazı dili Latin alfabesine tam olarak geçemedi. Günümüzdeki şartlar bu süreci tamamen yok edebilir, çünkü Rusya Federasyonu’nun ‘Rusya Federasyonu halklarının dilleri’ kanununa göre Rusya’da tüm resmi dillerin alfabeleri Kiril alfabelerine dayanıyor olmalı. Diğer alfabelerin kullanımı ancak Federal kanunla ayarlanabilir.
QHA’ya açıklama yapan Prof. Dr. Adile Emirova, Latin alfabesinin, Kırım Tatar dilinde var olan sesler için daha uygun olduğunu ve tek ses oluşturan iki harfin (къ, нъ, гъ, дж) kullanımına imkân verdiğini açıkladı.
Adile Emirova, Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi’nin çalışma grubu tarafından 4 yıl önce Latin alfabesindeki yeni yazım ve noktalama kurallarının hazırlandığını hatırlattı.
Emirova, “Bu durumda her şey belirsiz kaldı. Ukrayna Latin alfabesine geçmemiz için yardım etmiyordu, ama en azından yasaklamıyordu. Rusya mevzuatında ise sadece Kiril alfabesi geçerli. Bundan dolayı büyük ihtimalle Latin alfabesini kullanmamıza izin vermezler” dedi.
Kırım Tatarcanın Latin alfabesine geçmesi için mücadele etmek gerektiğini söyleyen Adile Emirova, bu konunun Kırım Parlamentosu’nun gündemine getirilmesi gerektiğini belirtti.
Adile Emirova, “Hiç olmazsa, bunun için gerekçelendirme yazılı hazırlayıp Rusya Milli Eğitim Bakanlığı’na göndermek ve Kırım Tatar dilinde istisna olarak Latin alfabesinin kullanılması için rica etmek lazım” dedi.
Kırım Tatar Milli Meclisi’nin Kırım Tatar dilinde eğitim, Devlet ve toplum hayatının tüm alanlarında Kırım Tatar dilinin uygulanmasından sorumlu bölüm Başkanı Emine Avamileva, günümüzde Kırım’da eğitim hakkında kanun tasarısının hazırlandığını bildirdi.
Emine Avamileva, “Şimdi, Kırım Cumhuriyeti’nde eğitim hakkında kanun tasarısı üzerinde çalışılıyor. Bence çalışma grubu, Kırım Tatarcanın Latin alfabesine geçişini de dikkate almalı, çünkü Kırım Özerk Cumhuriyeti Kırım Verhovna Radası çalışma grubunun Kırım Tatar dilinin Latin alfabesine geçişine ilişkin kararını kimse iptal etmedi. Kırım Tatar dilinde eğitim konsepti de iptal edilmedi. Fakat hukukçu olarak, Kırım Cumhuriyeti kanunlarının Federal kanuna aykırı olabileceğini söyleyebilirim. Kırım Tatarcanın Latin alfabesine geçişi kabul olmayabilir” dedi.
Avamileva, Kırım Cumhuriyeti’nde eğitim hakkında kanun tasarısını hazırlayan çalışma grubu ile görüşmeye planladığını açıkladı. Emine Avamileva ayrıca, KTMM yönetiminin, Haziran ayının sonunda Latin alfabesinin de konuşulacağı Kırım Tatar dilinde eğitim konulu yuvarlak masa toplantısını düzenlemeye planladığını açıkladı.
Kırım Eğitim, Bilim ve Gençlik Bakan Yardımcısı Ayder Ablyatipov ile milli eğitim konusunu görüşmeye planlayan Avamileva, “Göreve atanmasından sonra kendisiyle konuştum ve o bana, beraber çalışmaya hazır olduğunu söyledi. Ayder bey, eğitim veya dil alanında sorunların çıkması halinde onları incelemeye hazır olduğunu bildirdi. Milli Eğitim Bakanlığı ile yapıcı diyaloğumuz var ve biz onlarla çalışıyoruz” dedi.
QHA