Kırım Tatar tarihini aydınlatmayı amaçlayan Osmanlıca el yazma belgeleri okuma projesi başlatılıyor.
AKMESCİT / SİMFEROPOL (QHA) – Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi (KMPÜ), Bahçesaray Tarih ve Kültür Doğal Parkı ve “El Elge” Sosyal ve Kültürel Girişimleri Destekleme Merkezi arasında 3 Şubat tarihinde tarihi belgeleri okuma projesi imzalandı.
KMPÜ’de gerçekleştirilen törenle anlaşmaya KMPÜ Rektörü Prof. Dr. Fevzi Yakubov, Bahçesaray Tarih ve Kültür Doğal Parkı Genel Müdürü Valeriy Naumenko ve “El Elge” Sosyal ve Kültürel Girişimleri Destekleme Merkezi Yöneticisi Meryem Seytumerova imza attı. Projeye Türkiye’den Gazi Üniversitesi destek veriyor.
Osmanlıca metinleri okuma projesi Hansaray’ın bir odasında gerçekleştirilecek. 6 ay boyunca (Şubat-Nisan, Ekim-Aralık) Bahçesaray Doğal Parkı’nda çalışan 20 görevli eğitim alacıktır. KMPÜ’ye bağlı Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı Araştırma Merkezi Müdürü Prof. İsmail Kerimov ve Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Ömer Özkan başta olmak üzere KMPÜ öğretim üyeleri ve Türkiye’den gelecek uzmanlar Hansaray arşivlerindeki Osmanlıca el yazmalarının incelenmesine yardım edecek.
“El Elge” (el ele) Merkezi Yöneticisi Meryem Seytumerova, QHA’ya yaptığı açıklamada, gelecekte projenin Hansaray arşivi haricinde yabancı ülkelerdeki müzelere götürülmüş belgeleri de kapsayacağını söyledi.
Meryem Seytumerova, “Tarihin 800 yıllık bir dönemi hala incelenmemiş halde bulunuyor. Tarihçiler kendi araştırmalarını gezginlerin seyahatnamelerine dayandırıyor, ama devletin yaşamı belgelerdedir. Bu nedenle onları inceleyebilecek görevlileri bulmayı isterdik. Gelecekte proje çerçevesinde araştırma çalışmaları yapılacak. Ama bunun için hazırlık görmüş insanlar gerekiyor” dedi.
Hansaray’da Osmanlıca yazılmış ve incelenmesi gereken birçok belge olduğunu kaydeden “El Elge” Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Şevket Hamzin, “Amacımız, bence Hansaray gibi tarih ve kültür anıtı için güncel olan eski Osmanlıca dili ve yazılarının öğrenilmesi gibi büyük ve önemli sürece katkıda bulunmaktır. Bugün sayın Nariman Abdülvaapov gibi profesyonel Osmanlıcılara ihtiyaç duyuluyor. Kırım’da incelenmesi ve tercüme edilmesi gereken eski Osmanlıca yazıların bulunduğu birçok tarihi yer bulunuyor. Bu yazılar gelecekte halkımız için birçok bilgi sağlayacaktır” dedi.
Bahçesaray Tarih ve Kültür Doğal Parkı için çok önemli ve iyi zamanlanmış bir proje olduğunu düşündüğünü belirten parkın genel müdürü Valeriy Naumenko, “Doğal parktaki çalışmaların ana bilimsel dallarından birini Kırım Hanlığı’nın tarihi ve kültürünün araştırılmasıdır. Bu, birçok müzenin bilimsel planları arasında yer alıyor. Bu araştırma çerçevesinde kaynakların incelenmesi, kaynaklarla doğrudan çalışılması, bizim görevlilerimiz için gerekli bir çalışmadır. Ortağımız “El Elge” kuruluşuna, Türkiyeli ortaklarımıza, Rektör Prof. Dr. Fevzi Yakubov başta olmak üzere KMPÜ’ye bu alanda ortak çalışma yapacağımız için teşekkür etmek istiyorum.”
“Tarih bilinmeden ilerlemek mümkün değildir. Kırım Hanlığı, Altın Orda tarihi, bu bizim uzmanlarımız, doğal park tarihçilerimiz için gerekli bir temeldir. Biz belirli bir zaman sonra Kırım’da bu alanda uzman olarak tanınan araştırmacılar grubu çalıştığını söyleyebileceğimize ümit ediyorum. Böyle çalışmalar hızlı sonuçlar vermiyor, sabırlı olmamız gerekiyor çünkü yoğun çalışmalar birkaç yıl devam edecektir. Öte yandan Kırım Tatar tarihinin büyük kısmının aydınlatılması için ne olanaklarımız ne de gelecek öngörülerimiz var” diye kaydetti.
Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi Rektörü Fevzi Yakubov, “Bugün üçlü anlaşmayı imzaladık ve niyetlerimiz çok ciddi. Bilim, Osmanlı dönemi araştırılmalı, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus Knezliği beraber, el ele olduğu dönem incelenmeli. Biz birbirimize karşı savaştığımız değil beraber ortak düşmana karşı harbe çıktığımız, derin, yüksek ahlaklı insan motifleri araştırmalı” dedi.
Tüm dünyada bilim adamlarının eski el yazmalarının araştırılması sorunuyla karşılaştığını kaydeden Prof. İsmail Kerimov, “Örneğin, Kırım’da 122 cilt kadı sicilleri bulunuyor. 61 cilt milli kütüphanede, çoğu ise St. Peterburg arşivinde… Kırım’da bu el yazmalarını okuyabilecek insan yok. Bugün, bu el yazmalarına ilişkin çalışmaları Türkiye’deki uzmanlar yapıyor” dedi.
Prof. İsmail Kerimov, Bahçesaray Tarih ve Kültür Doğal Parkı görevlilerine Osmanlıca kurslarını Türk hocaların vereceğini, Kırım Tatar tarihini ise KMPÜ öğretim üyelerinin öğreteceğini kaydetti.
Mavile Abkerimova
QHA